Burçlar Değişti Yalanı ! Nasa Değil Türk Medyası

Astroloji ve burçlar, medyanın sosyal medya üzerinden ziyaretçi kazanmaya çalıştığı zamanlarda sık sık kullanılır. Uydurma bir haberi ziyaretçi çekmek adına çekinmeden paylaşabilen bu medya kuruluşları yayınladıkları haberin sonrasında defalarca yalan haber yaptıkları için özür dileseler de bu özürleri yalan haber sıklığında yaymak için uğraşmazlar.

Dünyada ilk olarak The Spirit Science adlı sitede yayınlanan haber, “Astrolojik işaretiniz değişti: NASA 2 bin yıl sonra ilk kez burç işaretlerini değiştirdi” başlığını taşıyordu. Beş gün önce yayınlanan haberin içeriğinde NASA’nın açıklamasına ilişkin en ufak bir bilgi yer almazken, astrolojik bazı yorumlar yapılıyordu.

Bu Yalanlara İlk Atlayan Sabah Gazetesi Oldu

Her zamanki gibi doğruluğu sorgulanmadan ve araştırmadan, sadece fazladan ziyaretçi çekmek için yayın yapan internet sitelerinin başında gelen gazeteler bu fırsatı kaçırmadı. Astroloji ve burçlar ile hiçbir ilgisi olmayan bulduğu her doğa üstü olayı, komik videoları, ziyaretçilerden geldiğini iddia ettikleri her türlü uydurma içeriği paylaşan bu yabancı blog sitesinin haberini bilimsel bir açıklama olarak kabul ederek haberi yayınladır. Söz konusu haber başlığında bahsettikleri NASA’dan haber içeriğinde bahsedilmemiş ve hiçbir kaynak gösterilmemiştir.

NASA mı ? Ne Alaka ?

‘Gökbilimciler’den ‘yani astronomlar ve astrologlar’ diye bahsedilmesiyle hayli kafa karışıklığı içerdiği gözlenen haberde, şu ‘bilgi’lere yer verildi: “Dünya’nın yörüngesel salınımı nedeniyle yıldızların Dünya’ya göre olan pozisyonunun değiştiği belirtildi. Bu nedenle, şimdiki gökyüzünün antik zamanlardakinden çok farklı olduğu; Güneş’in 12 burcu oluşturan takımyıldızların üzerinde bulunduğu zamanının da bu yüzden değiştiği ifade edildi. NASA’nın web sitesinde, burçlar ilk kez Babiller tarafından kullanılmaya başlandığında 23 Temmuz-22 Ağustos arasında doğanların Aslan Burcu olduğu ancak bu tarih aralığının artık Yengeç Burcu’na ait olduğu öne sürüldü. Bunun nedeni ise Dünya’nın yer ekseninin geçtiği Kuzey Kutbu’nun aynı doğrultuda olmaması ve sonuç olarak 3 bin yıl sonra gökyüzünün değişmiş olması olarak açıklanıyor.”

Bu hayli ‘bilimsel’ açıklamayı, çalışma alanında astrolojinin bulunmadığı NASA’nın neden yayınladığı hiç sorgulanmadığı gibi, NASA’nın web sitesinde böyle bir açıklama olup olmadığı da kontrol edilmedi. İşin aslı, NASA böyle bir açıklama hiç yapmamıştı. BirGün ‘kılı kırk yardı’, hatasını ‘karmaşa’ya yordu. Ancak Türkiye basını haberi çoktan benimsemişti bile. NTV, Star, BirGün, T24, Yurt gibi gazeteler de habere sitelerinde yer verdi.

Haberin yalan olduğunun anlaşılmasından kısa süre sonra BirGün, ‘haberleri titizlikle seçmesiyle bilinmesine’ rağmen, ‘internet gibi yanlış bilgilerin, yalan haberlerin kolaylıkla yayılabildiği bu mayınlı arazide’ editörün ‘bu karmaşadan nasibini aldığı’ savunmasını yaptı.

Ancak BirGün konuyla ilgili özür dileyen tek site oldu. Diğer birçok kaynak haberi düzeltmediği gibi silme gereği de duymadı.

Muhtemelen gerekli gördükleri ziyaretçiyi sağladıktan sonra, bu uydurma konunun modası geçtikten sonra gazete sitelerinden yalan haber yaptıklarına dair açıklama ve özürler gelecektir. Tabi ki hepsi işlerini bitirdikten sonra.

Peki Nedir Bu Uydurma Konu ?

Asparagas haberin kaynağı derinlemesine incelenip bu ‘açıklama’nın neden NASA’ya dayandırıldığının peşine düşüldü. Buna göre, olayla ilgili NASA bir açıklama yayınlamazken, sadece çocuklar için “NASA Space Place – Explore Eart and Space (NASA Uzay Mekanı – Dünyayı ve Uzayı Keşfet)” isimli bir internet sitesindeki bir yazıda yer alan ufak bir bölüm, yabancı kaynaklarda ve peşi sıra Türkiye basınında NASA açıklaması gibi sunuluyor.

Sitenin ‘Burçlar ve Takvim’ isimli bir bölümünde “Her şeyden önce: Astroloji, Astronomi değildir!” isimli bir metinde, astrolojinin nasıl keşfedildiğine dair tarihsel bilgiler verilip, “Babiller, burçlar kuşağının 12 işaretini ilk kez icat ettiğinde, takribi 23 Temmuz ile 22 Ağustos tarihleri arasında doğmak, Aslan Burcu olmak anlamına geliyordu. Fakat bugün, 3 bin yıl sonra, gökyüzü değişti çünkü dünyanın ekseni (kuzey kutbu) tamamiyle aynı yönü göstermiyor. Şimdi, Mimi’nin 4 Ağustos’taki doğum tarihi onun Aslan değil, Yengeç işareti altında doğduğunu gösteriyor” deniliyor.

Yazının yayınlandığı geçtiğimiz ocak ayından bu yana yabancı kaynaklarda ısıtılıp ısıtılıp NASA’nın burçları değiştirdiği iddiasıının ortaya atılmasının nedeni de bu.

Türkiye basını da ‘kopyala yapıştır’ haberciliğiyle bu hatanın üzerine topluca düşerek bir kez daha sınıfta kaldı.