Böbrek Taşı Nedir? Nasıl Oluşur?
Omurganın her iki yanında fasulye benzeri bir şekle sahip olan böbrekler, atık ürünlerin kandan uzaklaştırılmasından sorumludur. Temizlenen kan daha sonra vücuda geri aktarılırken, atık ürünler idrarla atılır. Kanın temizlenmesi sırasında mineral ve tuzlardan oluşan sert birikintiler böbrek taşları oluşturur. Böbrek taşı, ağrılı ve sancılı süreci nedeniyle çoğu insanın korktuğu bir durumdur. Böbrek taşlarını düşürmek doğum sancıları kadar zordur. Üroloji Uzmanı Op. Dr. Ali Murat Gökçe böbrek taşlarının ne olduğu ve bizi böbrek taşlarından nasıl koruyacağı hakkında bilgi verdi. Peki böbrek taşlarından nasıl korunmalıyız? İşte cevap …
Böbrek Taşı Nasıl Oluşur?
Besinlerle vücuda alınan veya vücutta oluşan maddelerin yoğunluğu artarsa böbreklerden süzülerek idrara geçen miktar artacaktır. Vücuda alınan su miktarının azaldığı veya su kaybının arttığı durumlarda daha az ve daha fazla yoğunlukta idrar üretilecektir.
Bu nedenlerle böbreklerden süzülen tuzlar, atıklar ve kimyasallar idrar konsantrasyonları belirli bir eşik değeri aştığında kristalleşir. Kalsiyum, oksalat ve ürik asit maddelerinin kristalleşmesi sonucunda birbirine yapışarak kum ve taşları birleştirerek oluştururlar.
Böbrek Taşı Belirtileri
Belirtiler; böbrek taşının boyutuna, yerine ve tıkanıp tıkanmadığına göre değişir. Böbrek taşlarının en yaygın semptomu, böbrek bölgesindeki ağrıdır. Taş böbrekte kaldığı ve üst idrar yoluna girmediği sürece herhangi bir belirti vermez. Biraz büyük taşlar kendilerini hafif yan ağrısı olarak hissettirirken bazen ağrı şiddetli kriz şeklinde olabilir.
Genellikle taş böbrekten çıkıp üreter adı verilen üst idrar kanalına girdiğinde ağrının şiddeti aniden artar. Bu ağrının nedeni taşın idrar yolunu tıkaması sonucu böbrek ve taşın arkasındaki idrar yolunun şişmesi ve gerilmesidir.
Ayrıca taşın neden olduğu bir diğer sorun da enfeksiyondur. Taş yabancı bir cisim olduğu için idrarı enfekte ederek ve antibiyotik tedavisinin etkisini azaltarak böbrek iltihabına ve dolayısıyla yüksek ateşe neden olabilir.
Böbrek Taşı Oluşumu Nasıl Önlenir?
Üroloji Uzmanı Op. Dr.Ali Murat Gökçe böbrek taşı oluşumundan korunmak için kolaylıkla uygulayabileceğiniz yöntemleri şu şekilde sıraladı:
Bol sıvı için: Düzenli aralıklarla günde yaklaşık 2,5 litre sıvı tüketin. Su dışında limonata, portakal suyu ve greyfurt suyu gibi C vitamini içeren meyve suları da taş oluşumunu engelleyebilir. Taze sıkılmış meyve sularını tercih edin ve konsantre meyve sularının taş hastalığı riskini artırabileceğini unutmayın.
Limon ve portakal, idrarın asiditesini ortadan kaldıran yüksek düzeyde sitrat içerdiğinden, portakallı limonata içmek böbrek taşı ağrısına iyi gelir. Elma lif içerdiğinden böbreğin süzülmesine yardımcı olur. Probiyotik bir besin olan yoğurt böbrek için oldukça faydalıdır. Yüksek lifli balkabağı toplumumuzda yaygın olarak tüketilmese de pek çok faydası olan bir besindir. Böbrek taşı tedavisinde destekleyicidir ve taşların vücuttan atılmasını kolaylaştırır.
Mümkün Olduğunca Az Tuz Kullanın
Aşırı tuz tüketimi kalsiyumun bağırsaklardan emilimini artırır. Bu, böbreklere daha fazla kalsiyum gelmesine neden olarak taş oluşumu riskini artırır. Ayrıca aşırı sodyum tüketimi idrardaki kalsiyum miktarının artmasına neden olarak böbrek taşı riskini artırır ve sodyum içeren gıdalardan uzak durulmalıdır.
Bu nedenle çok tuzlu yiyecekler tüketmeyin. Günlük beslenmede; Sebzelerde, meyvelerde ve ekmekte de tuz olduğunu unutmayın. Bu nedenle sebzeleri fazla tuz eklemeden pişirin.
Patates cipsi, hamburger, dondurulmuş hazır gıdalar, işlenmiş gıdalar, tuzlu atıştırmalıklar, tuzlu peynirler, hazır çorbalar, şarküteri ürünleri, tuzlu kuruyemiş gibi sodyum içeriği yüksek konserve ve hazır gıdalardan kaçınılmalıdır.
Kalsiyum İhtiyacını Giderin
Diyetinizde yeterince kalsiyum almanız çok önemlidir. Süt ve süt ürünlerini içermeyen diyetler taş oluşumu riskini artırır, bu nedenle kalsiyumsuz diyet programları uygulamayın.
Çünkü ihtiyacınız olan kalsiyumu gıdalardan almazsanız oksalat seviyesi artacak ve böbreklerde taş oluşma riski artacaktır.
Böbrek Taşı Riskini Arttıran Gıdalar
Bazı besinler özellikle böbreklerde taş oluşumuna neden olur. Oksalat böbrek taşı oluşumu açısından en riskli maddelerden biridir ve tüketimi kısıtlanmalıdır.
Siyah çay, kahve, alkol, pancar, soya, çikolata, kakao, kuru incir, karabiber, fındık, maydanoz, haşhaş tohumu, ıspanak, çilek, böğürtlen gibi besinler yüksek miktarda oksalat içerir. Ayrıca kola ve gazlı içecekler fosfat içerdiği için yine taş oluşumuna neden olurlar.
Böbrek taşı tedavisinde de limon ve zeytinyağı karışımları tercih edilmektedir. Limonun içindeki sitrik asit sayesinde kalsiyumun neden olduğu böbrek taşlarını kolayca azaltabilirsiniz.
Elma sirkesi ve bal ile hazırlanan karışımlar böbrek taşlarının erimesine yardımcı olur ve taşların atılmasını kolaylaştırır. Ayrıca genetik yatkınlığı olan kişiler elma sirkesi kullanarak böbrek taşı oluşumunu engelleyebilir.
Isırgan otu ve yaban mersini ile hazırlanan karışımlar idrar yolu iltihabını azaltır. Aynı zamanda böbrek taşlarını azaltır ve vücuttan atılmasını kolaylaştırır.