Egzema Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Egzema, tıp dilinde atopik dermatit olarak da bilinen, yaygın ve kronik bir cilt hastalığıdır. Ciltte kaşıntı, kızarıklık, kuruluk ve kabarcıklar gibi belirtilerle kendini gösteren bu rahatsızlık, her yaştan insanı etkileyebilir. Egzema, genellikle çocukluk döneminde başlasa da, yetişkinlikte de devam edebilir. Bu yazıda, egzemanın ne olduğunu, belirtilerini, nedenlerini ve tedavi yöntemlerini detaylı bir şekilde ele alacağız.

Egzema Nedir?

Egzema, ciltte iltihaplanma, kaşıntı ve kızarıklıkla kendini gösteren bir cilt hastalığıdır. Kronik bir rahatsızlık olan egzema, uzun süreli bakım ve tedavi gerektirebilir. Cildin doğal koruyucu bariyerinin zayıflaması sonucu ortaya çıkar ve cildin nemini kaybetmesiyle birlikte dış etkenlere karşı daha savunmasız hale gelmesine neden olur.

Bu durum cildin dış faktörlere (örneğin kimyasallar, sabunlar, alerjenler) aşırı tepki vermesine neden olur. Egzema, yaygın bir sorun olmasına rağmen, belirtileri ve şiddeti kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

Egzemanın Belirtileri Nelerdir?

Egzema belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Ciltte kaşıntı: Kaşıntı, egzemanın en sık karşılaşılan belirtisidir ve zaman zaman oldukça rahatsız edici olabilir.
• Kızarıklık ve iltihaplanma: Egzemanın görüldüğü bölgelerde cilt kırmızı ve iltihaplı olabilir.
• Ciltte kuruluk: Ciltte aşırı kuruluk ve pul pul dökülmeler gözlemlenebilir.
• Kabarcıklar ve sızıntı: Bazı egzema türlerinde ciltte küçük kabarcıklar oluşabilir ve bu kabarcıklar zamanla sıvı sızdırabilir.
• Kalınlaşmış ve pürüzlü cilt: Uzun süreli egzema vakalarında cilt sertleşebilir ve kalınlaşabilir.

Egzema genellikle vücudun belirli bölgelerinde, özellikle yüz, dirsek içleri, diz arkası, el ve ayak bileklerinde görülür. Cildin enfekte olması, egzema belirtilerini daha da kötüleştirebilir.

Egzemanın Nedenleri Nelerdir?

Egzemanın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu olduğuna inanılmaktadır. Aşağıda egzema gelişimine katkıda bulunan bazı yaygın nedenler listelenmiştir:

1. Genetik Faktörler

Egzema, genetik bir yatkınlık gösterebilir. Ailede egzema, astım veya alerjik rinit gibi alerjik hastalıkların bulunması, kişinin egzema geliştirme olasılığını artırabilir. Egzema, atopik hastalıkların bir parçası olarak da değerlendirilebilir ve bu nedenle genetik faktörler önemli bir rol oynar.

2. Bağışıklık Sistemi Tepkisi

Egzema, bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi sonucunda ortaya çıkar. Cilt, normalde zararsız olan maddelere karşı bile aşırı duyarlı hale gelir ve bu da iltihaplanma ve kaşıntı gibi belirtilere yol açar.

3. Çevresel Faktörler

Egzema belirtileri, çeşitli çevresel faktörler tarafından tetiklenebilir:

• Stres: Fiziksel ve duygusal stres egzema alevlenmelerine yol açabilir.
• İklim: Soğuk ve kuru hava, cildin kurumasına ve egzemanın kötüleşmesine neden olabilir.
• Kimyasallar: Sabunlar, deterjanlar, parfümler ve temizlik malzemeleri gibi kimyasallar cildi tahriş ederek egzema semptomlarını tetikleyebilir.
• Alerjenler: Polen, ev tozu akarları, hayvan tüyü gibi alerjenler de egzema alevlenmelerine sebep olabilir.

4. Besin Alerjileri

Bazı vakalarda, özellikle çocuklarda, belirli yiyecekler egzema semptomlarını tetikleyebilir. Yaygın alerjenler arasında süt, yumurta, buğday ve soya bulunur.

Egzema Türleri Nelerdir?

Egzema, farklı türlerde ortaya çıkabilir ve her türün kendine özgü belirtileri vardır. En yaygın egzema türleri şunlardır:

1. Atopik Dermatit

Egzemanın en yaygın şeklidir ve genellikle çocuklukta başlar. Atopik dermatit, genellikle alerjik bünyeye sahip kişilerde görülür ve astım ya da saman nezlesi gibi diğer atopik hastalıklarla ilişkilidir.

2. Kontakt Dermatit

Bu tür egzema, cildin tahriş edici bir maddeyle temas etmesi sonucunda ortaya çıkar. İki alt türü vardır:

• Alerjik kontakt dermatit: Cilt, alerjenlerle temas ettiğinde meydana gelir.
• İrritan kontakt dermatit: Cilt, tahriş edici kimyasallarla temas ettiğinde gelişir.

3. Seboreik Dermatit

Genellikle saçlı deri, yüz ve göğüste görülür. Yağlı ve pullu cilt ile karakterizedir. Bebeklerde konak olarak bilinir.

4. Dyshidrotik Egzema

Bu egzema türü, ellerde ve ayaklarda su dolu kabarcıklar şeklinde ortaya çıkar ve oldukça kaşıntılıdır.

5. Nörodermatit

Bu tür egzema, cildin bir bölgesinin aşırı kaşınması ve o bölgenin kalınlaşmasıyla kendini gösterir.

Egzemanın Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Egzemanın tamamen iyileşmesi mümkün olmamakla birlikte, doğru tedavi yöntemleri ile semptomlar kontrol altına alınabilir ve cilt daha sağlıklı bir hale getirilebilir. İşte egzema tedavisinde kullanılan bazı yöntemler:

1. Nemlendiriciler

Egzema tedavisinin temel taşlarından biri, cildin nemli tutulmasıdır. Yoğun nemlendiriciler ve yumuşatıcılar, cildin bariyerini güçlendirerek kuruluğu ve kaşıntıyı azaltır. Özellikle banyodan hemen sonra nemlendirici kullanımı önerilir.

2. Steroid Krem ve Merhemler

Ciltteki iltihabı azaltmak için doktor tarafından reçete edilen kortikosteroid kremler kullanılır. Bu kremler, özellikle alevlenme dönemlerinde ciltteki kızarıklığı ve kaşıntıyı hafifletir.

3. Antihistaminikler

Kaşıntıyı hafifletmek için antihistaminik ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlar, özellikle gece kaşıntısı yaşayan kişiler için faydalıdır.

4. Bağışıklık Sistemini Düzenleyici Kremler

Bağışıklık sistemini baskılayan bazı kremler (örneğin, takrolimus ve pimekrolimus), uzun süreli kullanımda steroidlerin yan etkilerini yaşamadan semptomları kontrol altına almaya yardımcı olabilir.

5. Işık Terapisi (Fototerapi)

Ciddi egzema vakalarında, UV ışığı kullanılarak yapılan tedavi yöntemidir. Fototerapi, ciltteki iltihabı azaltır ve semptomları hafifletir.

6. Biyolojik Tedavi

Son yıllarda gelişen biyolojik tedaviler, özellikle bağışıklık sistemine etki ederek egzema tedavisinde önemli bir ilerleme sağlamıştır. Dupilumab gibi biyolojik ilaçlar, bağışıklık sistemini hedef alarak iltihabı baskılar.

Egzema ile Baş Etme Yolları

Egzema semptomlarını hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak için alınabilecek bazı önlemler şunlardır:

• Kaşıntıdan Kaçının: Cildi kaşımak egzemanın daha da kötüleşmesine yol açabilir. Kaşıntıyı hafifletmek için serin kompres uygulamayı deneyin.
• Yumuşak ve Rahat Kıyafetler Giyin: Pamuk gibi yumuşak kumaşlardan yapılmış giysiler giymek, cildin tahriş olmasını önlemeye yardımcı olabilir.
• Stresi Azaltın: Stres, egzema alevlenmelerini tetikleyebilir. Stres yönetimi teknikleri (meditasyon, yoga vb.) bu anlamda faydalı olabilir.

Sonuç

Egzema, yaşam kalitesini etkileyen, kronik bir cilt rahatsızlığıdır. Genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi sonucu ortaya çıkabilir. Tedavi edilmese bile egzema zamanla hafifleyebilir ancak belirtiler tekrar edebilir. Nemlendiriciler, steroid kremler ve ışık terapisi gibi yöntemlerle semptomlar kontrol altına alınabilir. Tedavi sürecinde bir dermatoloğa başvurmak, egzemanın türüne uygun bir plan oluşturulmasını sağlar.